İşletmelerin mali durumları ile ilgili verileri içeren tablolara finansal tablolar adı verilir. Farklı amaca hizmet eden, farklı formatlarda hazırlanan ve farklı sayısal verileri içeren finansal tablolar mevcuttur. Gelir tablosu, bilanço ve net akım tablosu muhasebede kullanılan en temel finansal tablolardır. Bu tabloların birlikte incelenerek analizlerinin yapılmasına da finansal analiz adı verilmektedir. İşletmeler, kendi durumlarını görmek ve finansal analizlerini yapabilmek için üç aylık ve yıllık finansal tablolar hazırlarlar. Bu finansal tablolardan, işletmelerin yanı sıra, yatırımcılar, işletme ile ticari ilişki içinde bulunan firmalar ve işletmeye kredi verecek olan kurumlar da faydalanarak, işletme hakkında değerlendirme yaparlar.

Finansal tabloların hazırlanması, Tekdüzen Muhasebe Sistemine ve Uluslararası Muhasebe Standartlarına göre olmak üzere iki farklı formatta yapılır. Halka açık şirketler finansal tablolarını UFRS, TFRS ve IFRS formatında yani Uluslararası Muhasebe standartlarına göre denetimli olarak hazırlamak zorundadırlar. Finansal tablolar, vergi dairelerine sunulurken Tekdüzen Muhasebe Sistemi formatında hazırlanır. Her iki formatın hazırlanış bakımından farklılıkları olmakla beraber, hesap kalemleri ve isimler benzerlikler gösterir. Dolayısı ile finansal analizlerde karşılaştırılan tabloların aynı formatta hazırlanmış olmasına dikkat edilmelidir. Finansal analizlerde en çok kullanılan tablolar Gelir Tablosu ve Bilançodur.

Bilanço Nedir, Özellikleri Nelerdir?

Bir işletmenin belirli bir andaki varlıklarını ve borçlarını gösteren finansal tablolara Bilanço adı verilir. Kısaca bilançoya işletmenin anlık fotoğrafı denilebilir. Bilanço genel olarak 3’er aylık dönemlerde çıkarılır ve 3., 6. ve 9. aylarda çıkarılan bilançolara ara bilanço, 12. ayda çıkarılan bilançoya ise yıl sonu bilançosu adı verilir. Bilançonun aktif ve pasif olmak üzere iki bölümü vardır. İşletmenin varlıkları aktifi, bu varlıklara sahip olmak için katlanılan yükümlülükler de pasifi gösterir. Dolayısı ile aktif ve pasif kısmı dip toplamda birbirine eşit olmalıdır.

Örnek Ltd. Şti.   31/12/2017 Tarihli Bilanço

Dönen Varlıklar; işletmenin kısa sürede nakde çevrilebilecek olan alt hesaplardan oluşmaktadır. Nakde yakın bir özelliğe sahip olan ve likit varlıklar adı verilen bu varlıklar, kasa hesabı, banka hesabı, kısa vadeli ticari alacaklar hesabı ve stoklar hesabından oluşur.

Duran Varlıklar; kısa sürede nakde çevrilebilme özelliği olmayan alt hesaplardan oluşur. Duran varlıklar, maddi duran varlıklar ve maddi olmayan duran varlıklar olmak üzere ikiye ayrılır. Maddi duran varlıklar, işletmenin faaliyetlerini sürdürmek için sahip olduğu, makine, arsa, bina ve teçhizat gibi taşınmazlardan oluşur. Maddi olmayan duran varlıklar ise, patent, telif hakkı, kuruluş ve örgütlenme giderleri, araştırma ve geliştirme giderleri ve özel maliyetler alt hesaplarından oluşur.

Kısa Vadeli Yükümlülükler; işletmenin kısa sürede yani bir yıldan daha az bir zamanda ödemesi gereken finansal ve ticari borçlarını kapsar. Kısa vadeli yükümlülükler bir yıldan kısa sürede ödenmesi gerektiği için ayrı bir öneme sahiptir. İşletmenin bu borçlar için bir kaynak yaratması gerekmektedir. Bu kaynakta dönen varlıklardan oluşur. Bu durum, işletmenin borçlarını ödeme kabiliyetini gösterdiğinden bilançolarda ilk değerlendirilen orandır. Bu orana Cari Oran adı verilmektedir ve bu oranın 2 ve üzeri olması olumlu olarak karşılanır.

Uzun Vadeli Yükümlülükler; işletmenin 1 yıldan uzun sürede ödemesi gereken finansal ve ticari borçlarını kapsamaktadır.

Öz Kaynaklar; ödenmiş sermaye, geçmiş yıl karları ve dönem karı gibi kalemlerden oluşur. Aktif ve pasif toplamlarının birbirine eşit olması, varlıkların, borçlar ve öz kaynak ile fonlandığı anlamına gelmektedir. Bu dengenin korunması, işletmenin finansal yapısının yorumlanmasında olumlu olarak karşılanır.

Bilanço tablosu şu formülle ifade edilir. VARLIKLAR = BORÇLAR + SERMAYE

Gelir Tablosu Nedir, Özellikleri Nelerdir?

Bir işletmenin, belirli bir dönemdeki gelir ve gider kalemlerini göstermektedir. Bilanço, bir işletmenin belirli bir andaki mali durumunu gösterirken, Gelir Tablosu, iletmenin belirli bir dönemdeki oluşan gelir ve giderlerini göstermektedir. Gelir tabloları yıl sonunda sıfırlanarak, yeni dönem için yeni baştan oluşturulur. Bilançoda ise herhangi bir sıfırlama yapılmaz.

Örnek Ltd. Şti. İşletmesinin 01/01/2017 -31/12/2017 Tarihleri Arası Gelir Tablosu

Bir gelir tablosu ana hatlarıyla yukarıdaki kalemlerden oluşur.

Gelir tablosunun ilk başında net satışlar yer alır. Net satışlar, işletmenin yurtiçi ve yurtdışı brüt satışlarından indirimlerin ve iadelerin düşülmüş halidir. Üretim için katlanılan, hammadde, direk işçilik maliyetleri, sigorta ve yakıt giderleri ise satılan malın maliyeti hesabı altında gösterilmektedir. Satışların gelirlerinden, satışların maliyeti çıkarıldığında brüt kar/zarar kalemine ulaşılır.

Ürünü satışa hazırlamak için katlanılan ar-ge giderleri, pazarlama giderleri, personel giderleri, kira, danışmanlık hizmetleri ve genel yönetim giderleri kalemlerinden oluşan faaliyet giderleri brüt kardan düşülerek faaliyet karı/zararı kalemi bulunur.

Faaliyet giderleri dışında bir de işletmenin olağan gelir ve giderleri bulunmaktadır. Bankalardaki varlıklardan elde edilen kur farkı ve faiz gelirleri, menkul kıymetlerden alınan temettü gelirleri, menkul kıymet ve tahvil satışlarından elde edilen gelirler diğer olağan gelirler hesabında izlenmektedir.

Bunun yanı sıra, kur farkı zararları, menkul kıymet satışlarından elde edilen zararlar da diğer olağan giderler hesabında izlenmektedir. Faaliyet gelirleri ile diğer olağan gelirler ve giderlerin dışında olan ve sürekliliği bulunmayan dönem içinde gerçekleşen bir olaya bağlı olarak gerçekleşen gelir ya da giderler ise olağandışı gelirler ve giderler hesabında izlenmektedir.

Tablodaki finansman giderleri kalemi ise, işletmenin kullandığı kredilerden kaynaklanan faiz ve komisyon giderlerinden oluşur. Kur farkı geliri elde edilmiş olması durumunda ise finansman geliri olarak kayıt edilir.

Faaliyet karına, olağan dışı gelir ve giderler, olağan gelir ve giderler ve finansman gelir ve giderleri eklenerek vergi öncesi kar kalemine ulaşılır. Kurumlar vergisi vergi öncesi kar tutarı üzerinden hesaplanır. Hesaplanan vergi tutarı vergi giderleri hesabına kayıt edilir. İlgili dönemde yatırım teşviki almış olan işletmelerde vergi gideri oluşmaz.

Net dönem kar/zararını bulmak için, vergi öncesi kar tutarından vergi gideri çıkarılır. Gelir tablosundaki bu kalem, Bilanço tablosundaki öz kaynaklar bölümünde yer alan net dönem karı kalemine aynen yazılır.