Gerçek ve tüzel kişiler, birbirleriyle ya da kendi aralarında yapmış oldukları münasebetlerde birtakım belgeler düzenlemektedirler. Çeşitli şekillerde olan bu belgeler ilgili kanunlarla düzenlenmiştir. Vergi Usul Kanunu’nun 234. Maddesine göre düzenlenmiş olan Gider Pusulası da bu belgelerden biridir. Gider Pusulası, defter tutan işletmelerin, defter tutmayan kişilerden satın aldıkları mal ya da hizmetler için düzenledikleri belgedir. Gider pusulası kanuna göre fatura hükmündedir ve bazı şekil şartlarına tabidir.
Gider Pusulası Düzenlenirken Nelere Dikkat Edilmelidir?
● Gider pusulası üzerinde, işin mahiyeti, emtianın cinsi, miktarı, bedeli, işi yapan ile yaptıranın ad ve soyadları ve adresleri, düzenleme tarihi gibi bilgiler olmalıdır,
● Gider pusulası, vergi dairesi ile anlaşmalı matbaalar ile noterlerden temin edilir,
● İki nüsha olarak düzenlenmesi gerekmektedir. İki nüsha olarak düzenlenmeyen ve yukarıdaki bilgileri içermeyen gider pusulaları hiç düzenlenmemiş sayılacaktır,
● Gider pusulasının ilk kopyası işi yapana verilecek ve ikinci kopyası düzenleyen de kalacaktır,
● İşi yaptıran ya da emtiayı satın alan şirketin, işi yapana veya emtiayı satana gider pusulasını imzalatması gerekmektedir.
Gider Pusulası Ne Zaman Kullanılır?
Gider pusulası, tanımından da anlaşılacağı gibi, defter tutan bir işletmenin, defter tutmayan bir kişiden mal ya da hizmet alacak olması durumunda düzenlenmektedir. Kanunen defteri düzenlemeye ve edinmeye hakkı olan alıcı tarafından gider pusulası kullanılır. Alıcı, satın alacağı mal veya hizmeti belge üzerinde mutlaka göstermelidir. Tüm bilgilerin eksiksiz ve doğru bir şekilde girilmesinden sonra, belgedeki bilgiler için ilgili satıcı onay vermesi gerekmektedir. Satıcı belgeye imza atarak onay vermiş olur.
Gider Pusulasında Vergi Nasıl Hesaplanır?
Gider pusulasının hesaplanmasında aşağıdaki formül kullanılır:
Net tutar/ (0-Vergi Oranı)
Bu formüldeki en temel bilgiler net tutar ve vergi oranıdır. Örnek olarak: Net tutar = 100 TL
Vergi Oranı = yüzde 30
100/(yüzde 100-yüzde 30)= 100/0,7= 142 TL olarak hesaplanır. Net tutara ulaşmak için ise; Brüt tutar- Net tutar= 142-100=42 olarak hesaplanır.
Gider Pusulasında Kullanılacak Vergi Oranları Nelerdir?
Vergi muafiyetinden yararlanan esnafa kesilecek olan gider pusulası;
● Çorap, çamaşır, havlu, kilim, dokuma mamulleri, örgü ve dantel işleri, her nevi turistik eşya, süpürge, faraş, fırça, yapma çiçek, hasır, sepet ve benzeri emtialarda, emtia bedeli üzerinden %2,
● Hurda mal alımları için %2,
● Diğer mal alımları niçin %5,
● Diğer hizmet alımları için yüzde 10 oranında tevkifat yapılacağı hükme bağlanmıştır. İş yaptırılan veya emtia satan şahıs vergi muaflığından yararlanmıyorsa;
● İş devamlılık arz ediyorsa, şahsı bordrolu çalıştırmak ve ücret bordro hesabına göre artan oranlı vergiye tabi tutmak gerekir.
● Serbest meslek işleri yapanlar ve bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden, 18. madde kapsamına giren serbest meslek işleri için yapılan ödemelerden yüzde 17, diğer ödemelerden ise yüzde 20 oranında vergi kesintisi yapılır.
Gider Pusulasının Temini
Gider pusulası almak isteyen tacir vergi dairesine vergi levhası ile başvurarak izin belgesi almalıdır. Vergi dairesinden izin belgesi alındıktan sonra gider pusulası iki şekilde temin edilir. Fatura ve fatura yerine geçen belgelerin temini aynı şekilde yapılmaktadır. Gider pusulası fatura yerine geçen bir belge olduğu için aynı yöntemlerle temin edilir.
Noter Yolu ile Temin; kırtasiyelerden temin edilen boş gider pusulası ciltleri notere götürülerek her sayfası numaralanarak onaylanır. Belgenin koçanına hangi noterde onaylandığı ve belgenin son sayfasına da kaç sayfadan olduğu yazılarak onaylanır. Noter tarafından onaylanan koçan kullanıma hazırdır.
Maliye Anlaşmalı Matbaa İle Temin; vergi dairesinden alınan izin belgesi ile vergi dairesinin anlaşma yaptığı matbaaya sipariş verilir. Talep edilen belge miktarını matbaa onaylar. Belgenin üst kısmında matbaanın logosu, alt tarafında ise adresi yer alır. Bilgisayarda kullanılacak olan belgelerde ise matbaa yazıcıda kullanılan sayfaları basar.
Her Gider Pusulası Üzerinden Tevkifat Yapılır mı?
Her gider pusulası üzerinden tevkifat yapma zorunluluğu yoktur. Sadece esnaf muaflığı olan kişilere yapılan ödemeler için düzenlenen gider pusulası üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılması zorunludur. Bunun dışındaki kişilere gider pusulası düzenlense bile tevkifat yapılmaz. Dolayısı ile esnaf muaflığından yararlanmayan ve vergi mükellefi olmayan nihai tüketicilerden herhangi bir mal ya da hizmet alınması durumunda gider pusulası düzenlenmesi halinde gelir vergisi tevkifatı yapılmayacaktır.