Birlik, katılma, birlikte bulunma ve karışma anlamlarına gelen iştirak, ortaklığı ifade eden bir terimdir. Sermayede payları bulunan şirketler, iştirak olarak anılır. Bu şirketlerin birbiri ile sermaye ortaklığında bulunması gereklidir. Bunun yanı sıra bir şirketin diğer bir şirket üzerinde %10 ila %50 oranları arasında değişen tutarlarda sermaye payına sahip olması da iştirak kelimesi ile ifade edilir. Bu pay ortaklık politikaların belirlenmesi, diğer işletmelerin yönetime katılımı gibi farklı amaçlar doğrultusunda olabilir. Bir şirket, kar elde etme gayesi ile farklı bir şirkete yatırım yapmak istiyorsa bu durum, iştirakin amaçları arasında sayılır. Bunun yanı sıra hizmetlerini ve ürünlerini geliştirmek isteyen firmalar da kapasitelerini artırmak amacıyla farklı şirketlere yatırım yapabilirler. Her iki iştirakte de ortak gaye; şirketlerin gelişimi ile doğrudan ilgilidir.

Kaç Tür İştirak Vardır?

İştirak türleri bağlı ve bağımsız ortaklık olmak üzere temelde ikiye ayrılır. Bağlı ortaklıklarda ana şirket, ortak olduğu şirkette %50’den fazla oy hakkına sahip olur. Direkt veya dolaylı olarak gerçekleştirilebilen bağlı ortaklık, Sermaye Piyasası Kurulu Mevzuatı’nda ve Banka Kanunu’nda değerlendirilir. Bu ortaklıkta ortak olunan şirketin hukuki bağımsızlığı vardır. Bağımsız ortaklıkta ise basit iştirak esastır. Ortak olan şirket, %50’den fazla oy hakkına sahip değildir. Ana şirketin uyguladığı denetim ve mülkiyetin yüzdesi, iştiraklerdeki temel farklılığı oluşturur.

İştirakler Hesabının Oluşturulması

İştirakler hesabı ortaklığı bulunan şirketlerin takip edildiği hesabı ifade eder. Şirketlerin yönetim süreçlerinde pay sentezlerinin ve sahip oldukları ortaklık paylarının takip edildiği bu sistem ortaklara ait ortaklık payları, limited şirketlere ait ortaklık payları ile iş ortakları, dar ve tam mükelleflerin sahip olduğu anonim şirketlerin hisse senetleri gibi konuları esas alır.

İştirakte Mali Varlıkların Karşılığı

İştirak bünyesinde herhangi bir kategori içerisine girmeyen diğer mali duran varlıklar bulunabilir. Bu varlıkların değerlerinin ölçüldüğü hesaba ise diğer mali duran varlıklar adı verilir. Eğer işletme dahilinde oluşan varlıklar fiziki olarak bir yıldan uzun süredir muhafaza ediliyorsa bu varlık kalemleri izlenir. Söz konusu maddi varlıklar kapsamı içerisine arazi ve arsalar, yeraltı ve yerüstü düzenleri, binalar, tesis, makine ve cihazlar gibi kalemler bulunur.

İştiraklerde maddi olmayan duran varlıklar kapsamı altında bir hesap grubu da bulunur. Bu hesap grubunda işletmenin çeşitli yollarla yararlandığı haklar kapsama alanı içerisine girer. Maddi olmayan duran varlıklar içerisine haklar,  şerefiye, kuruluş ve örgütlenme giderleri, araştırma ve geliştirme giderleri gibi giderler izlenir. İştirak paylarının piyasa değerinde veya borsa düşüşünün karşılığının ayrılması gereklidir. Bu gibi işlemler,, profesyonel bir yönetim anlayışını da beraberinde getirir.

İştirak Yatırımlarının Muhasebeselleştirilmesi

İşletmelerin yönetimine katılmak, karlılığı artırmak, risklerini dağıtmak gibi farklı amaçlar ile iştirak hesaplarına dahil olan şirketler, çeşitli amaçlar kapsamında şirketlere yatırım yapar. Sektörde oldukça yaygın olan iştirak yatırımları kapsamında iştirakten gelen kar ve zarar paylarının yatırımcı tarafından kaydedilmesi, iştirak değerinin yatırımcının finansal tablosunda gösterilmesi gibi konularda problem yaşaması mümkündür. TMS 28 İştiraklerdeki ve İş Ortaklıklarındaki Yatırımlar standardı kapsamında düzenlenen iştiraklere yapılan yatırımların muhasebeselleştirilmesi konusu oldukça önemlidir.  Standardın getirdiği yenilikler sayesinde işletmeler, muhasebe süreçlerinin optimize edilmesini sağlar. Sermaye yatırımında bulunan şirketler, bu sayede öz kaynakların bir bölümünü farklı bir şirket üzerinde değerlendirebilir. Bu yatırımlar belirli bir çerçevede gerçekleştirilebilir. Muhasebe standartlarında yatırımcı firmanın finansal tablolarında nasıl rapor oluşturması gerektiği gibi konular ele alınır. Farklı işletmeler ile rekabet etmek için katılım gösterilen iştiraklerin muhasebe departmanlarının doğru bir biçimde yönetilmesi gereklidir.

Kurumlar Vergisi Kanunu İstisnaları

İştiraklerden elde edilen kazançlar, bazı durumlarda Kurumlar Vergisi Kanunu’ndan istisnai olarak ayrı tutulur. İştirakler, kurumların mali yapılarını güçlendirme amacıyla gerçekleştirildiği için teşvik amaçlı olarak ekonomik bakımdan firmalara ilave imkan sağlamayan işletmeler istisna kapsamı dışında tutulur. Kurumlar Vergisi Kanunu‘ndaki istisnalardan faydalanmak için firmaların yapılan satışta kurumun mali yapısını güçlendirme amacıyla işlemlerini gerçekleştirmesi gereklidir. Dönüşüm, ön muhasebe yönetimi gibi konularda aradığınız her şey NetKasam’da! İştiraklerinizin hayatını kolaylaştıracak çözümleri ile her zaman yanınızda olan NetKasam finansal operasyonlarınızda daha az zaman harcamanıza olanak tanır. Siz de hemen ücretsiz bir hesap oluşturarak NetKasam’ın ayrıcalıklı dünyasına katılabilirsiniz.