Avrupa Topluluğu’nda ekonomik faaliyetlerin istatistiki sınıflandırması amacıyla oluşturulmuş bir kodlama sistemidir. Avrupa birliği tarafından oluşturulmuş olan NACE kodu, ekonomik faaliyetlere ilişkin istatistiki verilerin dünya düzeyinde karşılaştırılması açısından önem taşımaktadır. Avrupa Birliği uyum çalışmaları kapsamında 2013 yılından itibaren Türkiye’de de kullanılmaktadır. Altılı faaliyet kodu olarak da adlandırılan NACE kodu, işyeri ve işletmelerin faaliyet alanlarının tehlike sınıfını belirlemek amacıyla kullanılmaktadır. Bu kod sayesinde bir işyerinin tehlikeli  ya da daha az tehlikeli olduğu belirtilmektedir.

NACE Kodunun İşlevi Nedir?

Şirket kuracak olanlar önce şirketin türünü seçerler. Şirket türü seçildikten sonra, şirketin merkezi olacak adres belirlenir. Daha sonra şirket ana sözleşmesi belirlenerek ilgili Ticaret Odasına kayıt yaptırılır. Ticaret Odasında kayıt yaptırdıktan sonra, odadan alınan NACE kodu ile vergi dairesinden mükellefiyet açtırılır. Odadan alınacak olan NACE kodu ile şirketin tehlike statüsü belirlenir. Az tehlikeli, tehlikeli ve çok tehlikeli olarak listelenen işler, işyerinin tehlike derecesini belirleyerek İş Güvenliği yasalarının gerekleri daha kolay yerine getirilir ve iş yeri sahibi işlerini daha güvenle sürdürebilir. NACE kodu iş güvenliğinin yanı sıra, sosyal güvenlik uyuşmazlıkları ve iş yargılamalarının sosyal güvenliği ilgilendiren bölümleri için de önem arz etmektedir.

NACE Kodu Kim Tarafından Belirlenir?

NACE kodu TOBB (Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği) tarafından belirlenmektedir. İşyerleri tehlike sınıfına göre üçe ayrılmaktadır.

Çok Tehlikeli; inşaat, tersane ve madencilik gibi işlerin yapıldığı işyerleri,

Tehlikeli; kesme, boyama, imalat, servis ve bunun gibi işyerleri,

Az Tehlikeli; gıda, perakende iş yerleri, büro hizmetleri gibi işyerleri.

NACE Kodu Nasıl Belirlenir?

NACE kodundaki rakamların her birinin ayrı ayrı anlamı vardır. Altılı kodun ilk iki hanesi genel faaliyet sınıflandırmasını belirler. Son dört rakamı ise alt faaliyet sınıflandırmasıdır. SGK işyeri numarasının 3. Hanesinden 8. Hanesine kadar olan 6 rakam NACE kodunu oluşturur. NACE kodunu belirlemek için, güncel işyeri tehlike sınıfları listesi kontrol edilmelidir. Hali hazırda şirketi olanlar bağlı bulundukları Ticaret Odasının web sitesinden sorgulama yapabilirler. Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen vergi kodları ile NACE kodları aynıdır. Vergi levhasında bulunan ana faaliyet kodları bölümündeki kod, aynı zamanda NACE kodudur. Bazı durumlarda, vergi kayıtlarındaki kod ile SGK kayıtlarındaki kod uyuşmayabilir. Bazen de şirket için belirlenen NACE kodu, şirketin iş koluyla alakasız olabilir. Bu durumda TOBB’a başvurarak NACE kodu düzeltme talebinde bulunulmalıdır. Aksi takdirde ileriki dönemde cezai müeyyide ile karşılaşılabilir.

NACE Kodu İşyeri Faaliyet Konusuyla Uyumlu Değilse Ne Yapılmalıdır?

NACE kodu seçilmesi, kullanıcının önüne gelen sınırlı sayıdaki kodlardan yapılmaktadır. Dolayısı ile işyerinin sistemde kayıtlı iş kolu koduna karşılık gelen NACE kodları görüntülenmektedir. İşyeri sahibi de bu sınırlı sayıdaki kodlardan birini seçmek zorunda kalmaktadır. NACE kodu girilirken listedeki kodlar işyerinin faaliyet konusu ile uyumluysa, aynı şekilde işyerinin sistemde kayıtlı iş kolu kodu da işyerinin faaliyet konusu ile uyumlu demektir. Aksi takdirde, listelenen kodlar, işyerinin faaliyet konusu ile uyumlu değilse, aynı şekilde işyerinin sistemde kayıtlı iş kolu kodu da işyerinin faaliyet konusu ile uyumlu değildir. Bu da sistemde işyeri için hatalı kod kayıt edilmiş demektir. İşyerinin tescili sırasında kurum tarafından, o işyerine hatalı kod verilmesinden kaynaklanıyor olabileceği gibi, işyerinin faaliyet konusunun sonradan değişmiş olması da bu hatanın sebepleri arasında yer alır. Bu durumda iş yeri sahibi, bağlı olduğu Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne başvurarak iş kolu kodunun düzeltilmesini talep etmelidir. Bu talep üzerine, kurum tarafından bir denetmen görevlendirilerek yapılan incelemenin ardından işyerinin iş kolu kodu değiştirilerek doğru iş kolu kodunu verilir.

İşyeri Tehlike Sınıfı Nasıl Öğrenilir?

Tehlike sınıfının tespitinde, işyerinin asıl faaliyet konusunun tehlike sınıfı dikkate alınır. Asıl faaliyet kolunun tespitinde tereddüde düşülmesi halinde işyerinin kuruluş amacına bakılır. Farklı iş tanımlarına uygun faaliyet yürütülen işyerlerinde, bu işlerden tehlike sınıfı en yüksek olan iş baz alınır. İşyeri tehlike sınıfları tebliğinde NACE kodu ve o kodun hangi tehlike sınıfına girdiğini gösteren işyeri tehlike sınıfları listesi mevcuttur. Bu listeden iş yeri NACE kodunun hangi tehlike sınıfına girdiğini öğrenmek mümkündür.