Avrupa Birliği ile uyum çerçevesinde 2002 yılında 4760 sayılı kanun ile kabul edilen, belirli mal ya da ürünler üzerinden maktu ya da oransal olarak alınan vergi türüne Özel Tüketim Vergisi adı verilir. Bu verginin hangi mal için ve hangi oranda uygulanacağı malın niteliğine göre değişkenlik göstermektedir. Bu verginin amacı topluma fayda sağlamaktır. Bu nedenle, bireylere ve topluma zarar vermesi muhtemel malların elde edilme sürecinde uygulanır. Bu mallar arasında da en bilindik olanlar alkol ve sigaradır. Özel Tüketim Vergisi’nin sosyal fayda sağlama özelliği sadece Avrupa’ya has bir özelliktir. Ülkemizde bu verginin kapsamı daha geniş ele alınmıştır. Zarar verme niteliği olan ya da olmayan lüks tüketim mallarında da bu vergi uygulanmaktadır. Bu vergi türü eski tarihlerden, üzerinde durulan istihsal vergisi ile benzerlik göstermektedir.

ÖTV Hangi Ürünlerde Kullanılmaktadır?

Ülkemizde ÖTV alınan ürünler, lüks arabalar ve mücevherler, insan sağlığına zararlı olan alkol ve sigara, çevreye zarar veren benzin ve kömür gibidir. Bunların yanı sıra, LPG, kolalı içecekler, havyar, kozmetik, beyaz eşya, cep telefonu, TV, video kamera, elektrikli ev aletleri gibi ürünlerden de ÖTV alınmaktadır. ÖTV, malın ilk elden çıkarılışında alınan bir vergi türüdür. Bu nedenle KDV’den ayrılır. KDV, ikinci el ürünlerden de alınan bir vergi türüdür. Malın birkaç kez el değiştirmesinde her seferinde KDV doğarken, ÖTV sadece ilk tüketici tarafından ödenir.

ÖTV Hangi Ürünlerden ve Kimlerden Alınır?

Yukarıda belirtilen ürünleri ilk kez alan herkes ÖTV ödemek zorundadır. Bunun yanı sıra ikinci el alınan ürünlerde ÖTV ödenmez. Ayrıca, yurtdışındaki bir müşteriye gönderilen yani gümrük bölgesinden çıkan ürünlerden de ÖTV alınmaz. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin aldığı mallar ÖTV kapsamında sayılmaz. Toplumsal zararları ortadan kaldırmayı amaçlayan caydırıcı bir vergi türüdür. Bir malın ÖTV kapsamında olup olmadığını anlamak için malın fayda ve zarar derecesi baz alınarak anlaşılabilir. Ancak, son tüketici açısından bu çok da önemli değildir. Çünkü son tüketici malın ÖTV+KDV maliyetini öder. Bir malın niteliğine göre ÖTV ödeyen taraflar da değişkenlik göstermektedir. Bununla birlikte ÖTV’yi ilk satıcı ve ithalatçı öder. İlk satıcılar ve ithalatçılar, bir malın devlet tarafından belirlenmiş olan oran ya da maktu doğrultusunda ÖTV bedelini belirler. Bu bedel malın ithal edilmesi ya da satılması sürecinde ödenir. Motorlu taşıtlar da mükellef nihai tüketicidir. Bu nedenle belirlenen ÖTV, nihai tüketiciler tarafından ödenir.

Özel Tüketim Vergisinin Özellikleri

16 değişik ad altında alınan vergi, fon ve harçlar ÖTV ile tek bir vergiye dönüştürülmüştür. Bu sayede karmaşık bir yapı ortadan kaldırılarak daha basit ve uygulaması kolay bir sistem getirilmiştir. Belli başlı ürünleri kapsadığından mükellefi az, uygulaması kolay ve etkin bir vergileme türüdür. ÖTV, tek bir aşamada alınacak olup her el değiştirmede uygulanmayacaktır. ÖTV oranları yerli ve ithal mallar için aynıdır. Verginin kapsamına giren ürünleri imal eden ve ithal edenler vergi yükümlüsü sayılacaklardır. Motorlu taşıtlar da ise aracı ilk satın alanlar vergi mükellefi olarak görülecektir.

ÖTV Beyan Şekli ve Zamanı

Ortaklık şirketlerinde, tüm ortaklar verginin ödenmesinden müteselsilen sorumlu olmakla birlikte ortaklardan herhangi birisi tarhiyata muhatap tutulur (VUK madde 14). Bu beyanname, vergi dairesine verildiği günden 7 gün içinde tarh edilir. Vergi de beyanname verme süresi içinde ödenir. Özel Tüketim Vergisi beyannamesi I sayılı listedeki mallar için, vergilendirme dönemini izleyen ayın 10. günü, diğer mallar için ise vergilendirme dönemini izleyen ayın 15. günü akşamına kadar verilir. II sayılı listedeki kayıt ve tescile tabi mallar için ise ilk kazanım ile ilgili işlemlerin tamamlanmasından önce, bu işlemlerin yapıldığı yerdeki vergi dairesine verilir ve aynı gün ödemesi yapılır.

Özel Tüketim Vergisi Beyannamesi Düzenlenmesi

Bu vergi beyannamesi çeşitli formlar şeklinde düzenlenmiştir.

• I sayılı liste; petrol ürünleri, doğalgaz ve diğer malların teslimleri için,
• II sayılı liste; kayıt ve tescile tabi motorlu taşıtlar için,
• II sayılı liste; kayıt ve tescile tabi olmayan motorlu taşıtlar için,
• III sayılı liste; alkollü içecekler için,
• III sayılı liste; tütün ve tütün ürünleri için,
• III sayılı liste; kolalı içecekler için,
• IV sayılı liste; dayanıklı tüketim malları ve diğer mallar için