Üç taraflı bir ilişkiyi düzenleyen bir senet olan poliçe, belirli bir kişi emrine, diğer kişiye verilen ödeme yetkisini kapsayan bir senettir. Senedi düzenleyen yani keşideci, bir kişiye borçlu iken, diğer bir kişiden de alacaklıdır. Senedi düzenleyen kişi alacaklı olduğu kişiye hitaben düzenlediği senedi, borçlu olduğu kişiye teslim eder. Alacaklı, senedi kabul ettiği takdirde keşideci aradan çekilir. Burada borçlu, borcunu isterse keşideciye, isterse diğer alacaklıya ödeyebilir. Poliçede üç taraflı bir ilişki vardır. Burada senedi düzenleyen keşideci, diğer taraf muhatap, senette gösterilen kişi de lehdar olarak adlandırılır. Poliçeyi düzenleyen keşideci, hem lehdar hem de muhatap ile ilişki içindedir. Poliçeyi düzenleyen kişi, muhataba, lehdara ya da onun emri havalesinde kişilere ödeme emri verir. Bu ödeme emri kanunda belirtilen şekil şartlarını yerine getirmek kaydı ile yöneltilir. Keşideci tarafından düzenlenerek, vadesinde lehdara ödeneceği onayını almak için muhataba gönderilir. Muhatap tarafından senet kabul edilirse, kabul edilmiştir notu yazılarak imzalanır ve lehdara gönderilir. Poliçenin vadesi geldiğinde, lehdar muhataptan senedi tahsil eder ve üzerine tahsil ettim notunu yazarak imzalar ve muhataba verir.
Poliçenin Unsurları Nelerdir?
Yasal olarak düzenlenmesi gereken poliçenin doğru ve eksiksiz olarak doldurulması gerekir. Poliçe üzerinde bulunması gereken unsurlar aşağıdaki gibidir.
● Kesin olarak poliçe kelimesi metinde yer almalıdır. Metin farklı bir dil ile yazılmış olsa dahi poliçe kelimesinin karşılığının metin içerisinde kesin olarak bulunması gerekir,
● Belirli bir paranın kayıtsız şartsız ödenmesi için havale bulunmalıdır,
● Ödemeyi yapacak olan kişinin adı, soyadı ve ticaret unvanı bulunması gerekir,
● Poliçeyi düzenleyen keşidecinin adı, soya adı, ticaret unvanı ve imzası bulunmalıdır,
● Ödemenin kimin tarafından kime yapılacağı bilgisi bulunmalıdır,
● Poliçenin düzenleme tarihi ve yeri bulunmalıdır,
● Poliçenin ödeme yeri bulunmalıdır.
Poliçenin Şekil Şartları
Kıymetli evrak olarak nitelendirilen poliçe bazı özel şekil şartlarına tabidir. TTK 668. Maddesinde düzenlenen bu şekil şartları aşağıda verilmiştir.
● Kayıtsız ve şartsız olarak havale içermesi, belirli bir bedelin ödenmesi için gerekli olan şekil şartıdır,
● Belirlenen tutarın nakit ödeneceği anlamını taşımaktadır,
● Poliçe üzerinde belirlenen tutar rakam ve yazı ile yazılmış ancak, aralarında bir uyumsuzluk varsa, kanunen yazı ile yazılmış olan kısım geçerli olmaktadır,
● Poliçenin şartları içinde tek bulunan şart faiz şartıdır. Faiz dışında başka bir şart varsa, poliçe geçersiz sayılacaktır. Poliçeye tek konulabilecek olan şart faiz şartıdır,
● Poliçe üzerinde birden fazla muhatap bilgisi bulunabilir. Bu durumda muhatapların ayrı ayrı kabul edilmesi gerekir. Tüm muhataplar alacaklıya karşı zincirleme şekilde sorumlu olacaklardır,
● Zorunlu olmamakla birlikte, poliçe üzerinde vade varsa buna uyulmaktadır. Vadeler dört farklı şekilde mümkün olmaktadır,
● Poliçe üzerinde ödeme yerinin açık olarak belirtilmiş olması gerekir. Ödeme yeri belirtilmeyen poliçelerde, muhatabın soyadının yanında yazan yer ödeme yeri olarak kabul edilir.
● Poliçeler hamiline olarak düzenlenemezler. Poliçe üzerinde alacaklının adının mutlaka bulunması gerekir.
● Poliçe üzerinde düzenleme yeri ve tarihi mutlaka bulunmalıdır. Aksi takdirde poliçe geçersiz sayılır. Poliçe üzerinde düzenleme yeri belirtilmezse, düzenleme yapan kişinin adının yanında yazan yer düzenleme yeri olarak kabul edilir.
● Poliçeyi düzenleyen kişinin imzasının mutlaka bulunması gerekir. Eğer imza yok ise poliçenin ödeme emri geçersiz olacaktır.
Poliçe Cirolarının Sınıflandırılması
● Temlik Cirosu; poliçeden doğan bütün hakların ciro edilene geçtiği ciro şekline temlik cirosu adı verilir. Ancak, hakların devri ile cironun yanı sıra poliçenin de teslim edilmiş olması gerekir. Ciro üzerinde “bedeli teminattır” ya da “tahsil içindir” gibi kayıtlar bulunmazsa bu temlik cirosu hükmündedir. Bankalar da,” … Bankası emrine ödeyiniz. Bedeli alınmıştır” şeklinde kendi emirlerine yapılmasını isterler. Bu şekildeki ciroya da temlik cirosu denir.
● Tahsil Cirosu; poliçe üzerinde yazılan bedelin bir başkası tarafından tahsil edilmesini sağlamak amacıyla yapılan ciroya tahsil cirosu adı verilir. Poliçe üzerinde “kabz içindir”, “bedeli tahsil içindir”, “vekâleten” deyimlerinden herhangi birini taşıyor ya da sadece vekâlet vermeyi ifade eden bir kaydı taşırsa hamil, senetten doğan tüm hakları kullanabilir. Ancak, bu poliçeyi sadece tahsil cirosu şeklinde tekrar ciro edebilir.
● Rehin Cirosu; poliçe üzerindeki “ciro bedeli rehindir” ya da “bedeli teminattır” ibarelerinden herhangi birini taşırsa hamil, senetten doğan tüm haklarını kullanabilir. Senetten sorumlu olanlar itirazlarını hamile karşı süremezler.
