Serbest meslek erbabının ticari faaliyetleri karşılığında yaptığı tahsilatlar için düzenlediği belgeye serbest meslek makbuzu adı verilir. Bu makbuz ticari faaliyetlerin karşılığında ücretin tahsil edildiğini gösterir. Mesleki bilgiye ve ihtisasa dayalı, sermayeden çok şahsi mesai harcanmasını gerektiren, herhangi bir işverene bağlı olmaksızın, şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasına serbest meslek faaliyeti denir. Bu tarz işlerden doğan kazançlara ise serbest meslek kazancı adı verilir.

Serbest Meslek Kazancının Özellikleri

● Serbest meslek sahiplerinin kazançları, hiçbir kimseye bağlı olmayıp, sadece kendi nam ve sorumluluklarındadır.

● Serbest meslek erbabı, hiç kimseye bağlı olmadan ya da herhangi bir işverene tabi olmadan faaliyetlerini yürütürler. Bir işverene tabi olduklarında, bu durum serbest meslek kazancı dışına çıkar ve ücret olarak değerlendirilir.

● Serbest meslek erbabı, sermayeden daha çok şahsi çalışma gerektiren durumlarda, serbest meslek kazancı elde eder,

● Serbest meslek kazancı ilmi ya da mesleki bilgiye dayalıdır,
● Serbest meslek kazancı elde edilebilmesi için serbest mesleğin sürekli olarak yapılması

gerekir.

Hangi Meslekler Serbest Meslek Kazancı İçine Girer?

Bazı durumlar vardır ki, serbest meslek kazancı elde edebilmek için yukarıda sayılan özellikleri taşıması gerekmez. Bu özellikler ön planda olmasa bile, kanun tarafından serbest meslek kazancı olarak değerlendirilen faaliyetler vardır.

● Gümrük komisyonculuğu sonucu elde edilen kazançlar,
● Tahkim işlerinden dolayı, hakemlerin kazandıkları bedeller,
● Serbest meslek faaliyetlerine bağlı olarak kolektif ya da adi şirkete ortak olanlar, ● Adi komandit şirketlerin komandite ortakları,
● Borsa acenteleri,
● Noterler,
● Dava vekilleri,

● Noterlik görevi yapan mükellefler,

● Konserlere çıkan sanatçılar,

● Serbest meslek erbaplarının ticari ve mesleki faaliyetlerini kontrol edenler,

● Sünnetçiler, arzuhalciler, sağlık memurları ve rehberlik hizmeti verenler, Vergi Usul Kanunu (VUK) madde 155’de belirtilen şartlardan en az ikisini taşıyorlarsa.

Serbest Meslek Makbuzu Nedir?

Serbest meslek erbabının ticari faaliyetleri sonrası vermiş oldukları makbuza serbest meslek makbuzu denir. Serbest meslek erbabı bu makbuzu düzenlemek ve müşteri de bu makbuzu talep etmek ve almak zorundadır. Bunun yanı sıra, vergiden muaf esnafa yaptırılan işler ya da onlardan satın alınan ürün ve hizmetler için gider pusulası tanzim etmek zorundadır. Ayrıca, serbest meslek faaliyeti icra eden her türlü hekim muayenehanesinde POS cihazı bulundurmak ve kredi kartı ile yapılan ödemelerde bu cihazları kullanmak zorundadırlar. Bu cihazlarla düzenlenen POS fişleri, serbest meslek makbuzu yerine geçer.

Serbest meslek erbabı için ödemenin nakit olarak tahsil edilmemiş olmasına rağmen serbest meslek erbabının haberdar olmasıyla, kendi adına bankaya, icra dairesine, notere veya postaya para yatırılması halinde bu tahsil hükmündedir. İkinci bir durum ise, serbest meslek kazancı olarak doğan alacağın, başka bir şahsa devri ya da müşterisine olan borcu ile takası tahsil hükmündedir.

Serbest Meslek Makbuzu Nasıl Hazırlanır?

Serbest meslek erbabı ilk olarak vergi dairesine giderek mükellefiyet açtırmalıdır. Daha sonra maliye ile anlaşmalı matbaalardan serbest meslek makbuzu bastırılabilir. Bastırılan bu makbuzlar, yapılan ticari faaliyet ya da verilen hizmet neticesinde müşteriye verilir. İki nüsha halinde düzenlenen serbest meslek makbuzunun ilk nüshası müşteriye teslim edilir. İkinci nüsha ise makbuzu kesen kişide kalır. Serbest meslek makbuzu üzerindeki bilgilerin düzgün doldurulması, KDV ve stopaj hesaplaması iyi yapılmalıdır. KDV ve stopaj hesabını bilmeyenler için basit hesaplama programları kullanılmaktadır. İşlemlerin daha kolay ve hızlı gerçekleşmesi için bilişim firmalarından belirli ücretler karşılığı bu programlar alınabilir. Serbest meslek makbuzu içinde hem KDV, hem de stopaj bulunmaktadır. Gelir vergisi olarak bilinen stopaj, brüt tutar üzerinden %20 oranında hesaplanmaktadır. KDV ise %18 ’dir. Gelir vergisi, serbest meslek erbabı adına müşteri tarafından muhtasar beyanname doldurularak ilgili vergi dairesine ödenmektedir, KDV ise serbest meslek erbabı tarafından ödenmektedir.

Serbest Meslek Makbuzu Üzerinde Yer Alan Bilgiler Nelerdir?

Serbest meslek makbuzları her ne kadar matbu olarak da basılmış olsalar, üzerinde olması gereken bilgiler aşağıdaki gibidir.

● Serbest meslek erbabının adı soyadı ya da unvanı ve adresi,

● Serbest meslek erbabının vergi dairesi ve vergi numarası,

● Müşterinin adı soyadı ya da unvanı ve adresi,

● Alınan bedel miktarı,

● Paranın alındığı tarih,

● Bu makbuz serbest meslek erbabı tarafından imzalanır,

● Makbuzlar, üzerindeki seri ve sıra numarasına göre teselsül edilmelidir.